Nico Wesselingh werd op 12 november 1927 geboren in Hazerswoude-Rijndijk op de boerderij Oud- Groenestein in het grote, muzikale gezin Wesselingh. Er werd thuis veel gezongen, alle kinderen leerden een instrument bespelen, de jongens zongen in het kerkkoor onder leiding van vader Wesselingh, de meisjes op andere koren.

Nico had weinig ambitie om boer te worden. Een bezoek aan de Sint-Paulusabdij in Oosterhout in 1947 werd bepalend voor zijn leven. Het Benedictijns ideaal van bidden en werken in een gemeenschap in het kader van een rijk liturgisch leven sprak hem aan.

Als voorbereiding op zijn intrede ging Nico studeren aan de Latijnse School in Gemert, een opleiding voor ‘late’ roepingen. Op 27 mei 1954 legt hij in de Sint-Paulusabdij professie af en op 21 december 1959 wordt hij priester gewijd in de kapel van de Benedictinessen aan de Poolseweg in Breda, waar zijn zus Marie (zr. Gertrudis) was ingetreden.

In de Sint-Paulusabdij was p. Nico imker, elektricien, portier en zorgde hij voor de boomgaard. Daarnaast ontstonden er in de loop van de jaren vele pastorale contacten. Zijn welluidende stem, zijn muzikale kennis en bekwaamheid kwamen in de abdij uiteraard aan bod. Hij was lid van de schola cantorum en assistent-organist. Daarnaast was hij belast met de zorg voor het grote Pels-orgel dat in 1956 was gebouwd voor de nieuwe abdijkerk.

In 1968, op het moment dat het Nederlands vanaf 1966 zijn voorzichtige intrede had gedaan in de liturgie van getijden en Eucharistie, werd p. Nico koorleider. Samen met enkele andere monniken (p. Frans Vromen, br. Sjef Moelands) werd in de abdij gewerkt aan een Nederlandstalig repertoire van psalmtonen, antifonen, responsories en hymnen voor de getijden. Na verloop van enige jaren werd p. Nico lid van de zogenaamde ‘Zangcommissie’ van de Intermonasteriële Werkgroep voor Liturgie (IWVL), een samenwerkingsorgaan van de Nederlandse en Vlaamse monastieke kloosters. Samen met zijn collega-componisten (onder anderen Michael Stumpel OCSO, Hans Brüggen OSB, Alex Werbrouck OSB) werd er veel werk verzet. Zo ontstond in de loop van circa dertig jaren het Abdijboek in al zijn onderdelen en het Boek der Psalmen. Hieraan heeft p. Nico een zeer grote muzikale bijdrage geleverd. Veel materiaal uit het Abdijboek heeft zijn weg gevonden naar de parochieliturgie, met name via de Gezangen voor Liturgie (GvL). Daarnaast heeft hij toonzettingen verzorgd van de Passieverhalen, prefaties van Eucharistische Gebeden, acclamaties en het Onze Vader.

Gregoriaans bleef zijn belangstelling houden, ook omdat in de Sint-Paulusabdij dagelijks Gregoriaans gezongen werd in de Eucharistieviering. P. Nico verdiepte zich in de vernieuwde inzichten van de semiologie en de daaruit afgeleide uitvoeringspraktijk. Hij maakte publicaties van pater Cardine van Solesmes toegankelijk, schreef er zelf over (Basiscursus Gregoriaans) en maakte koren vertrouwd met de nieuwe inzichten. Dankzij zijn inspanningen en contacten met de abdij van Solesmes kwam er in de GvL een katern ‘Gregoriaans voor Volkszang’.

Binnen de diocesane NSGV van het bisdom Breda was p. Nico van 1977 tot 1998 bestuurslid. Deze activiteit was niet alleen bestuurlijk maar ook heel praktisch, in de bijeenkomsten van de vele koorkringen die indertijd actief waren.

Op het landelijk niveau van de NSGV is p. Nico lid geweest van de werkgroep Gregoriaans, de werkgroep Liturgische Muziek en de werkgroep Wisselende Gezangen.

Vanaf 2006 woonde hij met zijn medebroeders uit de Sint-Paulusabdij in Zuiderhout in Teteringen. Ook daar heeft hij jarenlang dagelijks in de kapel voorgezongen in de vespers. 21 December 2019, kort voor de coronapandemie vierde hij in een grote kring van familie en vrienden zijn zestigjarig priesterfeest. Naast de feestelijke Eucharistie met een familiekoor was er in de middag een muzikaal programma van liederen van Jules de Corte, vriend van de familie Wesselingh, door zoon Ernst de Corte. Daarna werd het stil rondom p. Nico, zoals het stil werd in de wereld van de kerkmuziek.

Zondagmorgen 3 oktober 2021 overleed p. Nico. Hoe bijzonder was het om met velen weer te mogen zingen bij zijn uitvaart, zowel in de avondwake in de kapel van Zuiderhout als in de abdijkerk van de Sint-Paulusabdij in Oosterhout. Zo bracht p. Nico bij zijn afscheid opnieuw veel mensen bijeen in dank en lofzang.

Han Akkermans, voorzitter DCLM

Zowel het Requiem ‘Missa pro Defunctis’ als het Te Deum zijn geschreven voor een bescheiden bezet koor met begeleiding van piano en harmonium (of orgel). Ze zijn ook gezet voor een klein instrumentaal ensemble (fluit, klarinet, fagot, twee violen, cello en contrabas – bij het Te Deum ook nog twee hoorns). Bij het Requiem is veelvuldig gebruik gemaakt van de alternatieve teksten die het Graduale Romanum biedt zodat het werk veel meer een Paaskarakter krijgt.

De partituur met piano en harmonium/orgel van het Requiem kost € 20, de versie met klein ensemble € 30. Koorpartituren zijn voor € 5,- te verkrijgen; instrumentale stemmen per stuk € 4. De prijs voor de partituur van het Te Deum is € 12,50, van de koorpartituur € 2,50.Beide werken zijn te verkrijgen bij de componist:

Efbe-music
p.a. Gaarde 90
5103 ED Dongen
telefoon: 0162 321604
e-mail: f.bullens@hetnet.nl

Als het gaat om kerkvernieuwing zijn op dit moment de ideeën van Michael White en Tom Corcoran en van James Mallon invloedrijk. Deze ideeën staan bekend onder de noemer Rebuilt: een planmatige aanpak om de lokale parochie weer onder de aandacht te brengen. Ook in Nederland krijgt deze beweging steeds meer navolging. Martin Hoondert stond in het Gregoriusblad stil bij de consequenties die dit heeft voor de kerkmuziek.

Praise and worship

In de parochie van White en Corcoran klinkt Praise and worship-muziek, verzorgd door een band met drummer, toetsenist, bassist en leadzanger. Uitgangspunt is dat muziek mensen uitnodigen zich tot God te richten en leerling of discipel te worden in navolging van Jezus’ leerlingen. De muziek moet uitnodigen tot meezingen.

Maar dat wil niet zeggen dat alle parochies nu het drumstel van het al lang opgeheven jongerenkoor uit de mottenballen moeten halen. Met name Mallon kiest voor diversiteit: in zijn parochianen kunnen kiezen uit vier muzikale stijlen. ‘Gebruik de oeroude muzikale schatten uit ons pakhuis’, zegt hij. Maar elders spreekt hij zichzelf tegen door te pleiten voor vieren met liederen die nieuw zijn.

Leerling zijn

Die tegenstrijdigheden zijn verklaarbaar omdat deze vernieuwingsbewegingen zich niet op de eerste plaats richten op liturgische vernieuwing. In zijn boek Als God renoveert laat Mallon vooral zien wat de identiteit van de Kerk zou moeten zijn: het leerling zijn is een belangrijk uitgangspunt. Je verbinden aan een levenslang proces van leren van en over Jezus. Een belangrijk instrument is de Alpha-cursus, een laagdrempelige geloofscursus. Pas als je leerling durft te zijn kun je apostel worden en naar buiten treden, aldus Mallon. Naar buiten treden en missionair zijn is de ware identiteit en roeping van de kerk.

Naar buiten treden betekent ook een uitnodigende liturgie en daarom bekritiseren zowel White en Corcoran als Mallon de gangbare liturgisch-muzikale praktijken. En hoewel ze geen enkele muzikale vorm willen uitsluiten, neigen ze toch naar een voorkeur voor Praise-and-worship, die ze als ‘eigentijds’ beschouwen. Maar dat doen ze vanuit een Noord-Amerikaanse cultuur die anders is dan de Nederlandse. Ook bij hun opvattingen over ‘eigentijdse’ muziek kunnen vraagtekens worden gezet. Luister eens naar de populaire radiozenders. Lijkt die muziek die je daar hoort – hiphop, rap – wel op de Praise-and-worship muziek die zij aanbevelen? En ook de teksten van de Praise-and-worship liederen passen niet echt bij de religiositeit van de katholieken in Nederland.

Teksten

Toch mogen we deze beweging niet afdoen als een Amerikaans verschijnsel waar wij in muzikaal opzicht in West-Europa niets mee kunnen. Hoondert leert ook van zowel White en Corcoran als van Mallon dat er aandacht moet zijn voor de tekst: of deze de relatie tussen God en de mens benoemt. Zoek eens naar teksten die transformerend werken, die ons in een heilige ruimte brengen; teksten die de relatie tussen de mens en God, expliciteren. Dergelijke teksten zijn er, aldus Hoondert en ‘misschien moeten we er eens honderd uitkiezen en met dit materiaal aan de slag gaan, dat wil zeggen: arrangeren voor verschillende bezettingen, instuderen, zangdagen organiseren in lokale parochies’.

Wat emotionele lading betreft kunnen we veel leren van de Praise-and-worship muziek zonder dat we het daarbij horende repertoire overnemen. Wel moet de muziek kwaliteit hebben, vindt Hoondert. ‘De muzikale voltrekking van de liturgie moet goed zijn, want zij doet er toe; dat lijkt me een belangrijke les die vanuit de Rebuilt- en kerkvernieuwingsbeweging aan ons gegeven wordt.’

Martin Hoondert, ‘“Een kerk die er toe doet…”. Muzikale consequenties van een vernieuwingsbeweging’, Gregoriusblad juni 2020 Losse nummers

Nieuwe muziek

Ook zeer geschikt voor solist of enkele zangers is dit Tantum ergo van Lorenzo Perosi, uitgegeven door Frans Bullens. Gratis verkrijgbaar bij onderstaand adres. Eveneens van Frans Bullens zijn drie communie-motetten voor twee-, drie en vierstemmig gemengd koor. Te bestellen bij

Efbe-music
p.a. Gaarde 90
5103 ED Dongen
telefoon: 0162 321604
e-mail: f.bullens@hetnet.nl

Foto Havang(nl) Wikimedia Commons

Hoe pak ik het aan?

Praktische tips voor koordirigenten en organisten.

Dirigenten- en organistendag 2018

Zaterdag 6 oktober 2018

Kerk van de H. Gertrudis, Bergen op Zoom

Elke dirigent of organist heeft van tijd tot tijd te maken met praktische problemen. Waarom stijgen of zakken we bij bepaalde passages en hoe los je dat op. Hoe kun je als organist met een voorspel of een intonatie de koorzang inleiden. En zo zijn er nog meer momenten waarop je als koordirigent of organist denkt: hoe pak ik dat aan? Twee ervaren docenten zullen dat uit de doeken doen: Hans Smout, oud-dirigent van Hortus Musicus Religiosus in Bergen op Zoom en Janno den Engelsman, organist van de Gertrudiskerk.

Voor de dirigenten:

• repetitietechniek;
• stemvorming, uitspraak, houding.
• zuiverheid; waarom stijgen of zakken we juist hier?
• ritme, gelijkheid in het zingen.
• slagtechniek.

Voor de organisten:

• waar moet een intonatie of voorspel aan voldoen en hoe maak ik die?
• hoe begeleid ik een strofelied of een gereciteerde tekst, zoals een psalm?
• literatuurspel bij de viering.

De deelnemers krijgen enkele werken ter voorbereiding toegestuurd. Daarnaast staan er op de dag uiteraard ook nog andere stukken die de moeite waard zijn op het programma. U doet dus ook nieuwe ideeën op voor uw repertoire!

Ditzelfde weekend vindt er ook een festival plaats rond het Ibach-orgel in de Gertrudiskerk. Vanaf 14.30u. zullen er diverse evenementen in en buiten de kerk zijn, zoals ‘De bonte stoet van Juliana en Ibach’ in combinatie met orgel- en/of beiaardspel.

De gastdocenten

Hans Smout was onder meer docent solozang, koordirectie en kerkmuziek aan het Brabants Conservatorium en van 1962 tot 2010 was hij kerkmusicus in Bergen op Zoom en dirigent van Hortus Musicus Religiosus in die stad. Sinds 2000 is hij dirigent van kamerkoor Musica Cordis.

Janno den Engelsman volgde zijn opleiding aan het Utrechts Conservatorium en het Nederlands Instituut voor Kerkmuziek. Hij is werkzaam als organist van de Gertrudiskerk in Bergen op Zoom en de Lambertuskerk in Wouw. Naast zijn privé lespraktijk voor orgel en kerkmuziek, is hij als docent orgel verbonden aan het Centrum voor de Kunsten in Bergen op Zoom.

Programma

9.30 uur Ontvangst met koffie/thee
10.00 uur Opening
10.05 uur Centrale workshop door Hans Smout en Janno den Engelsman
11.15 uur Workshop voor dirigenten door Hans Smout/Workshop voor organisten door Janno den Engelsman
12.15 uur Lunch
13.00 uur Gezamenlijke afsluiting
14.00 uur Einde

Praktische informatie

Plaats

Kerk van de H. Gertrudis, Grote Markt 10, 4611 NR Bergen op Zoom.

Organisatie

Commissie voor liturgische muziek Bisdom Breda en het St. Franciscuscentrum, centrum voor vorming en diaconale actie.

Aanmelden

U kunt zich aanmelden door uw gegevens vóór 28 september 2018 te mailen naar: opgave@sintfranciscuscentrum.nl onder vermelding van

• uw stemsoort (i.v.m. het oefenkoor)
• de keuze van de workshop (dirigent of organist)

of telefonisch 076 – 52 23 444 (maandag tot en met vrijdag van 8.30 – 12.30 uur).

De deelnemersbijdrage is slechts € 15 per persoon. Hiervoor ontvangt u koffie en een bescheiden lunch. U kunt dit bedrag storten op:

NL 57 RABO 0315 9852 59 t.n.v. Bisdom van Breda, inzake Liturgische Muziek te Breda.

met vermelding van ‘Dag voor dirigenten en organisten 2018’.

Bij betaling voor meerdere deelnemers graag de namen van de deelnemers doorgeven aan

jam.van.loenhout428@gmail.com