Dit artikel verscheen in Jubilate 17,3 (september 1984)
Zr. Leonie Schoenmakers
Onder dit kopje opent ons tijdschrift Jubilate een nieuwe rubriek. U raadt het al: ’t gaat over stemvorming. Op de kontaktdag 1981 werd er een werkwinkel geopend voor stemvorming, die druk bezocht werd. Lezers van de nieuwe rubriek, die vanaf 1981 de werkwinkel bezochten, zullen hier en daar bekende materie tegen komen. Beschouw het dan als repetitie-materiaal zwart op wit, waar sommigen van u mij om vroegen.
Ik stel me voor dat er twee categorieën van belangstellenden zullen zijn: De ene categorie leest. De andere leest en gaat oefenen. ’t Is vooral voor deze laatste dat ik zal schrijven. Inleidende begrippen en practische oefeningen zullen steeds hand in hand gaan.
Alles wat er gedaan wordt om ’n spreek- of zangstem tot ontwikkeling te brengen en daardoor het uitdrukkingsvermogen te vermeerderen, noemt men stemvorming. De studie van de stemvorming houdt zich bezig met drie elementen:
a. De ademhaling, het motorisch element, waarbij vooral de uitademing de aandacht heeft.
b. Bestudering van de stembandtrillingen, het vibrerend element.
c. De ontwikkeling van de resonans, het meeklinken van de lucht in de verschillende holten.
Als we straks voor ons zelf wat oefeningen gaan doen, laten we dan voorop stellen dat we krampachtigheid moeten uitbannen. Begin daarom elke oefentijd met u te ontspannen, om dit onder het oefenen steeds weer bij te stellen, opdat elke remming of nog zo geringe spierstijfheid uitgeschakeld kan worden.
Ontspanningsoefeningen
Neem een ontspannen houding aan (Eén standbeen, één speelbeen. Kan gewisseld worden.) De elasticiteit van de zanger begint bij de voetzolen!
- De benen om beurten uitschudden (herhalen).
- Leer uw hoofd op de juiste manier te dragen. Stel u voor: het hoofd zou los op de ruggegraat bevestigd zijn, zo los, dat het door de wind heen en weer bewogen wordt. Blijf even met deze bewegingen bezig.
- Let wel: Het hoofd heeft bij het zingen een lichte neiging naar voren, zoals men iemand begint te groeten op straat.
Ademhaling
De ademhaling is een wezenlijke functie van de mens, want ademen is synoniem met ‘leven’. Goed ademen is synoniem met ‘goed zingen’.
Het gaat er nu maar om, de gewone levensadem, die voor uitbreiding vatbaar is, tot een grote ontwikkeling te brengen; want tenslotte is zingen een versterkte, verruimde ademhaling waarvan de uitademing sonoor is.
Belangrijk is, dat we de goede manier te pakken krijgen.
- Adem in door de neus: ‘geur genieten’. Uit op fff… Door deze rustige manier van inademen komt men tot de lage of buikademhaling. Herhaal deze oefening 5 x.
- De buikspieren wat leniger maken door de actie: buikwand in buikwand uit. Herhaal deze oefening en voer het tempo op.
- Koppel nu de adembeweging hieraan vast. inademen (door de neus). Buikwand gaat naar voren. Uitademen (op zzz…). Buikwand in oorspronkelijke stand.
Stemklachten vinden heel dikwijls hun oorzaak in een foutieve of onvoldoende ademfunctie. N.B. Doe alle aangegeven oefeningen minstens éénmaal per dag en probeer het geleerde toe te passen in het dagelijks stemgebruik. Veel sukses.